Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Słupsku

JAK ROZWIJAĆ INTELIGENCJĘ EMOCJONALNĄ U DZIECI

wskazówki dla rodziców

Najlepszym czasem do rozwoju inteligencji emocjonalnej jest dzieciństwo, gdyż właśnie wtedy dziecko uczy się reakcji, sposobów myślenia i postępowania.

Aby dziecko rozwinęło inteligencję emocjonalną musi opanować kilka ważnych umiejętności:

• umiejętność rozpoznawania i nazywania swoich uczuć oraz wyrażania ich w sposób respektowany przez innych
• wiary we własne siły i umiejętności
• empatii – umiejętności słuchania innych, okazywania zrozumienia i współczucia
• umiejętności nawiązywania i podtrzymywania kontaktów społecznych.

W jaki sposób rodzice mogą pomóc dziecku w nauce rozpoznawania uczuć i panowania nad nimi?

• reagując zawsze - zarówno na płacz jak i na radość dziecka,
• nazywając to, co dziecko odczuwa,
• okazując akceptację i zrozumienie dla każdego uczucia dziecka, nawet złości czy gniewu, jednocześnie przypominając obowiązujące zasady zachowania (np. „Wiem, że się gniewasz, a w złości nie można jasno myśleć. Ale nawet jeśli jesteś wściekły, pamiętaj, że nie wolno nikogo bić.”),
• rozmawiając z dzieckiem o uczuciach przy każdej okazji (kogo lubi, czego się boi, co sprawia mu radość),
• nie dopuszczając do eskalacji złości czy gniewu – wymknięcia się emocji spod kontroli (nakłaniając np. do głębokich wdechów lub liczenia, odwracając uwagę od przyczyny złości),
• dając samemu dobry przykład, odpowiednio się zachowując, bo dziecko uczy się przez obserwację,
• będąc wytrwałym, konsekwentnym i opanowanym.

Ucząc dziecko panowania nad uczuciami, trzeba jednak zawsze brać pod uwagę wiek dziecka i do niego dostosowywać swoje wymagania. Im młodsze dziecko, tym mniejsze ma możliwości kontroli emocji.

Co zrobić, by dziecko było świadome własnych zdolności i możliwości, miało poczucie własnej wartości oraz przekonanie, że wiele zależy od niego?

• okazywać dziecku zainteresowanie, obdarzać uwagą, respektować jego prawa i potrzeby,
• mądrze zachęcać do zdobywania nowych umiejętności, pozwalając jednocześnie na błędy,
• dodawać otuchy, gdy pierwsze próby kończą się niepowodzeniem,
• dbać o bezpieczeństwo dziecka w granicach rozsądku, bez zbytniej ostrożności i lęku,
• udzielać pochwał zgodnych z prawdą, by dziecko mogło właściwie oceniać swoje możliwości i zdawać sobie sprawę ze swoich braków; dziecko powinno też usłyszeć od rodziców informację, że nie jest w stanie i nie musi być we wszystkim jednakowo dobre,
• namawiać dziecko zwłaszcza do tego, co robi dobrze i co daje mu satysfakcję.

Aby dziecko szybciej nauczyło się dostrajać emocjonalnie do innych, czyli nauczyło się empatii, ważne jest, aby:

• zwracać uwagę na emocje innych (np. gdy dziecko wyrządzi komuś krzywdę lub sprawi radość – nazwać, co czuje ta osoba),
• okazywać dziecku współczucie w chwilach smutku czy zmartwienia, być dla niego oparciem, choćby powód wydawał się błahy,
• samemu okazywać wrażliwość na cierpienie innych, pomagać, pocieszać,
• dużo rozmawiać.

Mając opanowane umiejętności samokontroli i empatii oraz wierząc w siebie, dziecko łatwo i szybko rozpocznie nawiązywanie kontaktów społecznych. Pierwszy wzór wzajemnych relacji stanowi dla dziecka rodzina i zachowania rodziców. Najlepszym zaś miejscem na zacieśnianie kontaktów między dziećmi jest przedszkole.

Małe dziecko łatwiej uczy się nawiązywania kontaktów, gdy:

• często może przebywać wśród innych ludzi,
• uczestniczy z rodzicami w codziennych sytuacjach społecznych ,
• korzysta z placów zabaw,
• odwiedza innych i przyjmuje gości w domu.

Bardzo ważne jest, by dziecko miało grupę kolegów czy przyjaciół, wśród których czuje się dobrze, Bez głębokich kontaktów z innymi nie będzie w pełni szczęśliwe i zadowolone z życia. Jednak, aby znajomość przerodziła się w przyjaźń to już prawdziwa sztuka. Prawdziwa przyjaźń jest możliwa tylko wtedy, gdy dziecko ma w pełni rozwiniętą inteligencję emocjonalną - rozpoznaje i nazywa swoje emocje, umie nad nimi panować, wierzy w siebie, potrafi współczuć i chce poznawać nowych ludzi. I w rozwijaniu tych właśnie umiejętności rodzice mogą mu najlepiej pomóc.

Warto przeczytać:

1. „Jedna chwilka uczuć kilka czyli z uczuciem o uczuciach” M. Brykczyński, L. Gałażewska Dańko

2. „Nie, które buduje” M. Moneta-Malewska, J. Malewska

3. „Zabawy fundamentalne” C. Rose, G. Dryden – część „Kocham, lubię, szanuję 1 i 2 (zabawy rozwijające inteligencję emocjonalną od 2 do 6 roku)”

Opracowała: mgr Honorata Jamróz, psycholog