JAK ROZWIJAĆ INTELIGENCJĘ EMOCJONALNĄ U DZIECI
wskazówki dla rodziców
Najlepszym czasem do rozwoju inteligencji emocjonalnej jest dzieciństwo, gdyż właśnie wtedy dziecko uczy się reakcji, sposobów myślenia i postępowania.
Aby dziecko rozwinęło inteligencję emocjonalną musi opanować kilka ważnych umiejętności:
- umiejętność rozpoznawania i nazywania swoich uczuć oraz wyrażania ich w sposób respektowany przez innych
- wiary we własne siły i umiejętności
- empatii – umiejętności słuchania innych, okazywania zrozumienia i współczucia
- umiejętności nawiązywania i podtrzymywania kontaktów społecznych.
W jaki sposób rodzice mogą pomóc dziecku w nauce rozpoznawania uczuć i panowania nad nimi?
- reagując zawsze - zarówno na płacz jak i na radość dziecka,
- nazywając to, co dziecko odczuwa,
- okazując akceptację i zrozumienie dla każdego uczucia dziecka, nawet złości czy gniewu, jednocześnie przypominając obowiązujące zasady zachowania (np. „Wiem, że się gniewasz, a w złości nie można jasno myśleć. Ale nawet jeśli jesteś wściekły, pamiętaj, że nie wolno nikogo bić.”),
- rozmawiając z dzieckiem o uczuciach przy każdej okazji (kogo lubi, czego się boi, co sprawia mu radość),
- nie dopuszczając do eskalacji złości czy gniewu – wymknięcia się emocji spod kontroli (nakłaniając np. do głębokich wdechów lub liczenia, odwracając uwagę od przyczyny złości),
- dając samemu dobry przykład, odpowiednio się zachowując, bo dziecko uczy się przez obserwację,
- będąc wytrwałym, konsekwentnym i opanowanym.
Ucząc dziecko panowania nad uczuciami, trzeba jednak zawsze brać pod uwagę wiek dziecka i do niego dostosowywać swoje wymagania. Im młodsze dziecko, tym mniejsze ma możliwości kontroli emocji.
Co zrobić, by dziecko było świadome własnych zdolności i możliwości, miało poczucie własnej wartości oraz przekonanie, że wiele zależy od niego?
- okazywać dziecku zainteresowanie, obdarzać uwagą, respektować jego prawa i potrzeby,
- mądrze zachęcać do zdobywania nowych umiejętności, pozwalając jednocześnie na błędy,
- dodawać otuchy, gdy pierwsze próby kończą się niepowodzeniem,
- dbać o bezpieczeństwo dziecka w granicach rozsądku, bez zbytniej ostrożności i lęku,
- udzielać pochwał zgodnych z prawdą, by dziecko mogło właściwie oceniać swoje możliwości i zdawać sobie sprawę ze swoich braków; dziecko powinno też usłyszeć od rodziców informację, że nie jest w stanie i nie musi być we wszystkim jednakowo dobre,
- namawiać dziecko zwłaszcza do tego, co robi dobrze i co daje mu satysfakcję.
Aby dziecko szybciej nauczyło się dostrajać emocjonalnie do innych, czyli nauczyło się empatii, ważne jest, aby:
- zwracać uwagę na emocje innych (np. gdy dziecko wyrządzi komuś krzywdę lub sprawi radość – nazwać, co czuje ta osoba),
- okazywać dziecku współczucie w chwilach smutku czy zmartwienia, być dla niego oparciem, choćby powód wydawał się błahy,
- samemu okazywać wrażliwość na cierpienie innych, pomagać, pocieszać,
- dużo rozmawiać.
Mając opanowane umiejętności samokontroli i empatii oraz wierząc w siebie, dziecko łatwo i szybko rozpocznie nawiązywanie kontaktów społecznych. Pierwszy wzór wzajemnych relacji stanowi dla dziecka rodzina i zachowania rodziców. Najlepszym zaś miejscem na zacieśnianie kontaktów między dziećmi jest przedszkole.
Małe dziecko łatwiej uczy się nawiązywania kontaktów, gdy:
- często może przebywać wśród innych ludzi,
- uczestniczy z rodzicami w codziennych sytuacjach społecznych ,
- korzysta z placów zabaw,
- odwiedza innych i przyjmuje gości w domu.
Bardzo ważne jest, by dziecko miało grupę kolegów czy przyjaciół, wśród których czuje się dobrze, Bez głębokich kontaktów z innymi nie będzie w pełni szczęśliwe i zadowolone z życia. Jednak, aby znajomość przerodziła się w przyjaźń to już prawdziwa sztuka. Prawdziwa przyjaźń jest możliwa tylko wtedy, gdy dziecko ma w pełni rozwiniętą inteligencję emocjonalną - rozpoznaje i nazywa swoje emocje, umie nad nimi panować, wierzy w siebie, potrafi współczuć i chce poznawać nowych ludzi. I w rozwijaniu tych właśnie umiejętności rodzice mogą mu najlepiej pomóc.
Warto przeczytać:
1. „Jedna chwilka uczuć kilka czyli z uczuciem o uczuciach” M. Brykczyński, L. Gałażewska Dańko
2. „Nie, które buduje” M. Moneta-Malewska, J. Malewska
3. „Zabawy fundamentalne” C. Rose, G. Dryden – część „Kocham, lubię, szanuję 1 i 2 (zabawy rozwijające inteligencję emocjonalną od 2 do 6 roku)”
Opracowała: mgr Honorata Jamróz, psycholog